2022’nin birinci 6 ayında Türkiye’ye 17,5 milyar dolarlık kaynağı belgisiz para girişi oldu. Bu sayı rekor olarak kayıtlara geçti.
2021 yılının birinci yarısında 13,3 milyar dolar olan cari açık 2022’nin birebir periyodunda 32,4 milyar dolarla tarihteki en yüksek ikinci düzeye ulaşırken, kaynağı belgisiz para girişindeki rekor dikkat çekti.
Merkez Bankası’nın (TCMB) bugün açıkladığı bilgilere nazaran, kaynağı bilinmeyen para giriş ve çıkışlarını gösteren ‘net kusur ve noksan’ kaleminde haziranda 4 milyar dolarlık yüksek giriş kaydedildi.
Böylece 2022’nin birinci altı ayındaki kaynağı meçhul para girişleri toplamda 17,5 milyar dolara ulaştı. Bu sayı, 6 aylık bazda rekor olarak kayıtlara geçti. Geçen yılın birinci altı ayında kaynağı belgisiz girişler 6,8 milyar dolar olmuştu.
Yıllık bazda net kusur noksan kaleminde giriş rekoru, 22,7 milyar dolarla 2018 yılında görülmüştü. 2017’de ise 8,8 milyar dolarla en yüksek çıkış kaydedilmişti.
AÇIKLAR REZERV VE NET KUSUR NOKSANLA KAPATILDI
Haziranda 3,5 milyar dolarlık cari açık ve finas hesabındaki 2,5 milyar dolarlık çıkış 4 milyar dolarlık net yanılgı ve noksan girişi ve 2 milyar dolarlık rezervle finanse edildi.
İlk 6 aydaki 32,4 milyar dolarlık açık ise 2,6 milyar dolarlık finans hesabı girişi, 17,5 milyar dolarlık net yanılgı ve noksan girişi ve 12,3 milyar dolarlık rezervle finans edildi.
NEDENİ NE?
TCMB metinlerinde ‘net kusur noksan’ kalemi için “Verilerin değişik kaynaklardan elde edilmesi, değerleme, ölçme ve kayıt vakti farklılıkları yaratmakta; sonuç prestijiyle oluşan farklar Net Kusur ve Noksan (NHN) kalemine ‘kalıntı’ biçiminde yansımaktadır. Bu kalem, finans hesabından, cari süreçler hesabı ve sermaye hesabının çıkarılmasıyla elde edilmektedir” sözleri yer alıyor.
Ödemeler istikrarı istatistikleri ve hasebiyle net kusur ve noksan kalemi de, hem süreksiz nitelikteki bilgilerin vakit içinde mutlaklaşması hem de yeni bir kaynaktan data derlenmeye başlanması nedeniyle geriye dönük olarak güncelleniyor.
İthalat ve ihracattaki gümrük ve banka kayıtlarındaki farklılıkların yanı sıra turizm gelir ve masraflarının izlenebilmesi için yürütülen anket çalışmaları sonucunda hesaplanan gelir yahut sarfiyat, bankaların döviz varlıklarına artış yahut azalış olarak yansımamışsa, ortadaki fark ‘net yanılgı noksan’ kalemine yansıtılıyor.
Yastık altında saklanan para ve bedelli metallerin sisteme giriş ve çıkışları da kaynağı meçhul giriş ve çıkışlar olarak kayda geçiyor.
Sermaye girişlerinin zayıfladığı, TL’de bedel kayıplarının yaşandığı, vergi ve varlık barışı olduğu devirlerde yerleşiklerin yurtdışı mevduat kaynaklı sermaye hareketlerinin artması da net yanılgı ve noksan kaleminde sayıları artırıyor.
Türkiye’de yerleşik şahısların yurtdışı mevduat bilgilerinin kapsanmasındaki eksiklikler ve Türk sahipli yabancı bayraklı gemiler ve navlun dataları de net yanılgı ve noksan kaleminde tesirli oluyor.