İstanbul’un siluetiyle özdeşleşmiş sembol yapılardan birisi olan Kız Kulesi’nin onarım sırasında yıkıldığı yolundaki tezler Twitter’ı karıştırdı. Yayınlanan bir görüntüde onarım nedeniyle Kız Kulesi’nin etrafına geçirilen panelin gerisinden geçen vapurun siluetinin görünmesi üzerine birçok hesaptan “Kız Kulesi’ne ne oldu?”, “Yoksa Kız Kulesi yıkıldı mı?” halinde sorular paylaşıldı. Kulenin büsbütün kaldırılıp tekrar yapılacağı konusunda bilgi verilmemiş olması da soru işaretlerini yeterlice artırdı. Kız Kulesi’nin web sitesinde yapılan çalışmalarla ilgili bilgilerin yer aldığı açıklamada şöyle deniliyor: “Kulenin külah kısmının sökümünü de içeren bu süreç müdafaa şurası tarafından onaylanmış olup, sökülen kısımların özgün gereçlerle yine inşa edilmesine ait uygulama projelerinin geliştirilmesine devam edilmektedir.”
Üsküdar Belediye Lideri Hilmi Türkmen de mevzuyla ilgili olarak bir televizyon kanalına yaptığı açıklamada “Restorasyon sorunsuz bir formda devam ediyor. Hiçbir sorun yok. Her gördüğünüz görsele inanmayın” tabirlerine yer verdi.
‘Külah kısmı yapıdan uzaklaştırıldı, özgün gerecine uygun olarak yapılıyor’
Sosyal medyada tartışmaların alevlenmesi üzerine Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü mevzuyla ilgili kamuoyuna açıklama yaptı. Açıklamada, şöyle denildi:
“1940’lı yıllarda Kız Kulesi’nde yaşanan yangın sonrasında yapılmış olan betonarme eklenti, alanında uzman isimler olan Prof. Dr. Zeynep Ahunbay, Prof. Dr. Feridun Çılı, Han Tümertekin ile İstanbul Teknik Üniversitesi ve Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi tarafından hazırlanan yapının zelzeleye karşı dayanımının olmadığına ait raporlar ve tekrar danışman hocalarımızın kontrollüğünde hazırlanan projeler doğrultusunda kozmik müdafaa unsurlarına bağlı kalarak külah kısmı yapıdan uzaklaştırılmakta, özgün materyaline uygun olarak yapılmasına yönelik çalışmalar devam etmekte olup onarıma ve Kız Kulesine ait tüm evraklar ve gelişmeler https://kizkulesi.com sitesinden tüm halkımızla paylaşılmaktadır.”
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Genel Sekreter Yardımcısı ve İBB Miras Genel Müdürü Mahir Polat da Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Kültür Bakanlığı Kız Kulesi onarımında son derece pahalı hocalarımız yer alıyor. Restoran yapıldığında eski vakitlerden kalmış, binaya yük getiren betonarme bir teras vardı, sanırım o kaldırılıyor. Yetkili arkadaşlarımız da proje hakkında açıklama yapacaktır” dedi.
‘Bunca onarım felaketinden sonra oluşan yansıyı anlamak lazım’
TMMOB İdare Şurası Üyesi Cevahir Efe Akçelik ise Twitter’dan yaptığı paylaşımda, “Kız Kulesi için onarımıyla ilgili bir yorum yapmak için şu an erken üzere. Müracaat Heyeti tarafından hazırlanan raporda yapıya sonradan eklenen betonarme kısımların söküleceği belirtilmişti. Lakin ülkedeki epey onarım felaketinden sonra da oluşan yansıyı anlamak lazım” sözlerine yer verdi.
Mimarlar Odası ‘Kaygılıyız’ demişti
TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, temmuz ayında Kız Kulesi’nde Eylül 2021’den bu yana Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürütülen “restorasyon” çalışmasına ait açıklama yapmıştı. 2022 Nisan ayında bitmesi planlanan çalışmayla ilgili bakanlığın hiçbir açıklama yaptığı belirtilen açıklamada, “Yapılan çalışmalar konusunda bilgi verilmediği için de telaş duyuyoruz” denilmişti. Şubeden “Kız Kulesi’ndeki onarımla ilgili Kültür ve Turizm Bakanlığı’na çağrımızdır” başlığıyla yapılan basın açıklamasında, şu tabirlere yer verilmişti:
“Restorasyon çalışması kapsamında hangi süreçlerin yapıldığı ve çalışmaların ne vakte kadar süreceği konusunda bizlere mimarlık ortamı ve kamuoyu tarafından sorular gelmektedir. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy Eylül 2021’de Kız Kulesi’nde bir basın açıklaması yapmış, burada ‘Kız Kulesi Gözlerini Tekrar Açıyor’ başlığı altında restitüsyon ve onarım çalışması yapılacağını açıklamıştı. Bakan Ersoy, ‘Kız Kulesi ile ilgili yapılacak her türlü çalışma, kurulan internet sitesi üzerinden tüm şeffaflığıyla kamuoyuna sunulacaktır’ demişti. Kız Kulesi’nin Nisan 2022’de ziyaretçilerle buluşturulması maksatlar ortasında yer alıyordu. Çalışmalar da yeniden www.kizkulesi.com adresinden takip edilebilecekti. Kız Kulesi’nin onarımı belirtilen Nisan 2022’de bitmedi ve birkaç ay evvel etrafı büsbütün kapatıldı. Bahsedilen internet sitesinde de çalışmanın başlangıcındaki bilgiler dışında rastgele bir bilgi yer almıyor ve Kız Kulesi’nin aktüel durumundan kelam edilmiyor. Bu kadar kısa müddette taban ve strüktürle ilgili araştırmaların tamamlanmasını beklemiyoruz lakin yapılan çalışmalar konusunda bilgi verilmediği için de korku duyuyoruz. Yapılan çalışmaların izlenebilmesi, yürütülen proje hakkında bilgi verilmesi, kıymetli bir kültür varlığı ile ilgilenen meslek insanlarının doğal beklentisidir. Titiz müdafaa çalışmalarının vakit gerektirdiğinin farkındayız, fakat bilgi paylaşımına, yapılanların etraftan izlenebilmesine de kıymet verilmesi gerekmektedir. TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi olarak, Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan Kız Kulesi’nin aktüel durumu ve onarım çalışmaları hakkında daha şeffaf bir sürecin yürütülmesini ve yapılan çalışmalar hakkında kamuoyunu bilgilendirmesini talep ediyoruz.”
Üsküdar’da Bizans periyodundan kalan tek yapı
1725 yılında açılan Kız Kulesi, hakkında çeşitli rivayetler anlatılan, efsanelere mevzu olan, İstanbul Boğazı’nın Marmara Denizi’ne yakın kısmında, Salacak açıklarında yer alan küçük adacık üzerinde inşa edilmiş bir yapıdır. Üsküdar’ın sembolü haline gelen kule, Üsküdar’da Bizans bölümünden kalan tek yapıttır.