BURSA (İGFA) – Nev Sıhhat Kümesi Göğüs Hastalıkları kısmından Uzm. Dr. Elif Yaldız, 1-30 Kasım Akciğer Farkındalık Ayı kapsamında değerli bilgiler aktardı.
Uzm. Dr. Elif Yaldız, “Türkiye’nin Akciğer Kanseri Haritası Projesi’nden alınan bilgilere nazaran akciğer kanseri erkeklerde 100 binde 75, bayanlarda 100 binde 10 olup, yıllık beklenen yeni hasta sayısı yaklaşık 30 bindir” hatırlatmasında bulundu.
Uzm. Dr. Elif Yaldız, “Akciğer kanseri; akciğerlerde olağandışı hücrelerin denetimsiz olarak çoğalması sonucunda ortaya çıkar. Denetimsiz bir halde bölünen hasarlı hücreler, sonunda organların düzgün çalışmasını engelleyen doku kitleleri yahut tümörleri oluşturur. Akciğer kanseri bölgesel olarak akciğerlerde ilerleyebilir yahut lenfatik sistem ya da kan yoluyla öteki doku ve organlara yayılabilir. Akciğer kanseri hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeler için değerli bir mevt nedenidir. Dünya genelinde ve Amerika’da hem erkeklerde hem de bayanlarda kansere bağlı ölümlerin en sık nedeni olup, tüm kanser ölümlerinin kabaca 1/5’inden (.4) sorumludur. Bu sayı her yıl göğüs, kolon ve prostat kanserinden ötürü kaybedilen hasta sayısı toplamından daha yüksektir. Akciğer kanserleri esas iki kümeye ayrılır: Küçük hücreli akciğer kanseri (KHAK) ve küçük hücreli dışı akciğer kanseri (KHDAK). Bu sınıflandırma tümörün mikroskobik imajına dayanarak yapılır. Bu iki tip kanserin büyüme suratları, yayılımları ve tedavileri farklıdır” dedi.
“SİGARA KANSER RİSKİNİ 30 KAT ARTIRIYOR”
Uzm. Dr. Elif Yaldız, “Akciğerlerimiz dışarıya açılan bir organdır ve dış ortam havasını kullanır. Bu nedenle nefes ile alınan havadaki her türlü husus sıhhatimizi etkileyebilir” dedi.
“Sigara kullanımı, akciğer kanserinin en sık görülen nedenidir” diyen Yaldız, “Günlük içilen sigara sayısı, sigara içme mühleti, erken başlama yaşı, dumanı derin çekme ve katran ölçüsü ile kanser gelişme riski artar. Sigara dumanında 4000’den fazla kimyasal ve 70’den fazla kanser oluşumuna neden olan husus olduğu bilinmektedir. Sigara dumanına pasif olarak maruz kalınması da akciğer kanseri riskini arttırmaktadır. Kendileri sigara içmedikleri halde mesken yahut işyerlerinde pasif olarak dumana maruz kalan şahıslarda akciğer kanseri gelişme riski %20-30 artmaktadır. Düşük tar içeren ‘light’ sigaraların kullanımının kanser riskinde azalmaya neden olduğu kanıtlanmamıştır. Puro içenlerde risk 3 kat, pipo kullananlarda 8 kat artmaktadır. Akciğer kanseri hiç sigara kullanmamış şahıslarda de görülebilmektedir. Tüm akciğer kanserleri hastaların ’ini sigara içmeyenler oluşturmaktadır” tabirlerinde bulundu.
“AKCİĞER KANSERİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?”
“Ne yazık ki hastalığın erken devrinde hastaların ekseriyetle bir şikâyeti olmaz ya da mevcut şikayetler hastalar tarafından önemsenmez” diyen Yaldız, “Öksürük ve halsizlik üzere şikayetler olsa bile bu şikayetlerin diğer nedenlere bağlı olduğu düşünülebilir. Bilhassa sigara içen beşerler öksürüklerinin sigaraya bağlı olduğunu düşünerek dikkate almayabilir. Bu durum hastalığı tehlikeli yapan en değerli özelliğidir. Hastaların çok az bir kısmında teşhis sırasında rastgele bir belirtiye rastlanmaz ve bu hastalar ekseriyetle öbür bir nedenle çekilen akciğer grafisi sonrası teşhis alırlar. Tümörün kendisinin ve göğüs içi yayılımına bağlı en sık görülen belirtiler; Devamlı ağır öksürük, göğüs, omuz ve sırt ağrısı, balgam ölçü ve renginde değişme, kanlı balgam ve kan tükürme, nefes darlığı, ses kısıklığı, yutma bozukluğu, boyun ve yüzde şişlik, göz kapağında düşme, hışıltılı teneffüs, tekrarlayan bronşit yahut zatürre atakları. Şayet akciğer kanseri göğüs kafesi dışına yayılmışsa şikayetler bedenin öbür yerleri ile ilgili olabilir. Baş ağrısı, bulantı-kusma, istikrar bozukluğu, baygınlık, hafıza kaybı, cilt altı şişlikler, kemik yahut eklem ağrısı, kemik kırıkları, genel halsizlik, kanama- pıhtılaşma bozuklukları, iştah kaybı, açıklanamayan kilo kaybı, yorgunluk…” halinde açıklamalarda bulundu.
“AKCİĞER KANSERİNİN TANISI NASIL KONULUR?”
Uzm. Dr. Elif Yaldız, “Göğüs hastalıkları kısmına şikayetle başvuranlarda tabip hastanın tıbbi hikayesini alır ve sigara kullanımı ve öteki risk faktörlerini sorgular. Yapılan fizik muayenenin akabinde akciğer grafisi ile birlikte kimi laboratuvar testleri istenir. Muayene ve akciğer grafisi bulguları ile akciğer kanserinden kuşku edilen hastalarda öncelikle bilgisayarlı tomografi çekilir. Bilgisayarlı tomografi ile elde edilen üç boyutlu imaj sayesinde hastalıklı bölgeye nasıl ulaşılabileceğine karar verilir. Hastaların birçoklarında teşhis için akciğerlerden doku kesimi alınır. Bu sürece biyopsi ismi verilir. Biyopsiler çeşitli sistemler ile yapılabilir. Kimi durumlarda deriyi geçip akciğer içine yanlışsız bir iğne ilerletilebilir ki bu ‘’iğne biyopsisi’’ olarak isimlendirilir. Bazen de biyopsi ‘’bronkoskopi’’ ismi verilen süreç ile elde edilir. Bu süreçte ince ve ucunda bir ışık bulunan bir hortum kullanılarak akciğerin havayolları incelenir ve küçük doku modülleri alınır. Akciğer etrafındaki zarda sıvı birikimi olmuşsa buradan iğne biyopsileri alınabilir (torasentez, plevra biyopsisi). Bir öbür metot de dokuların cerrahi sistemlerle alınmasıdır (mediastinoskopi, görüntü eşliğinde torakoskopik cerrahi, açık akciğer biyopsisi). Alınan bu doku kesimlerinin bir patolog tarafından incelenmesi epeyce değerlidir. Zira akciğer kanseri hücre tipinin kesin olarak bilinmesi tedaviye taraf veren en değerli bilgidir. Yapılan öteki testler çoklukla kanserin bedendeki yayılımı hakkında bilgi sahibi olmak için yapılır. Bu testler ise hastanın şikayetlerine nazaran manyetik rezonans görüntüleme (MR), kemik sintigrafisi, ultrasonografi yahut PET-BT (pozitron emisyon tomografi) olabilir” dedi.
ÇOK ERKEN EVREDE CERRAHİ TEDAVİ TALİHİ VAR
“KHAK (Küçük hücreli akciğer kanseri) olan hastalarda şayet hastalık çok erken evrede yakalanabilirse cerrahi tedavi talihi olabilir” diyen Yaldız, “Ancak bu hastaların birçoklarında teşhis konulması sırasında hastalık zati yaygın evrede olup, cerrahi tedavi mümkün olmamaktadır. Standart tedavi sonlu evre hastalarda kemoterapi ve radyoterapi uygulaması, yaygın evrede ise tek basına kemoterapidir. KHDAK(Küçük hücreli dışı akciğer kanseri) tedavisinde erken evrelerde (evre 1 ve 2 ile kimi evre 3) önerilen tedavi cerrahidir. İlerlemiş yahut öteki organlara yayılmış hastalığı olan birçok hastada cerrahi uygun bir tedavi prosedürü değildir. Tümörün boyutuna, yerleşimine ve yaygınlığına nazaran ameliyatın büyüklüğüne karar verilir. Akciğer kanserli hastaların -35’inde cerrahi tedavi uygulanabilmektedir, fakat uygulanan cerrahi tedavi her vakit kesin tedavi manasına gelmemektedir. Ameliyat öncesi hücre seviyesinde yayılmış tümör, ameliyat sonrası devirde ortaya çıkabilmektedir” dedi.
“KORUNMAK İÇİN NELER YAPMALI?”
“Akciğer kanseri önlenebilir bir hastalıktır” diyen Yaldız, “Akciğer kanserlerinin en değerli nedeni tütün ve tütün eserlerinin kullanımıdır. Bu nedenle hastalıktan korunmada en kıymetli faktör sigaraya başlamanın önlenmesi ve içenlerde bıraktırılmasıdır. Bilhassa gençleri maksat alan hami programlar çok değerlidir. Akciğer kanseri tanısı olup sigara kullanmaya devam eden hastalar da sigarayı bıraktırma tarafında cesaretlendirilmelidir. Sigara kullanmaya devam edilmesi bu hastalarda ikinci bir kanser gelişme riskini ve uygulanan tedavilere bağlı yan tesir mümkünlüğünü arttırmaktadır” diyerek kelamlarını noktaladı.