Araştırmalar Gündüz Uykusunun Genetiğini Ortaya Çıkarıyor!
İspanya’daki Murcia Üniversitesi’nden araştırmacılarla ve farklı birçok kurumun dayanağıyla yapılan bu araştırmada, gündüz uykusuna eğilimi yöneten düzinelerce gen bölgesini belirlemek için çalışmalar yaptılar.
Geçen yıl yapılan bir araştırmada, birbiriyle kontaksız sözleri ezberlemede hem gece hem de gündüz uykusunun hafızayı güçlendirici tesirinin olduğu görülmüştü. Yani hatırlaması güç konseptleri öğrenmeye çalışırken bu yol faydalı olabilir.
Başka bir araştırmada ise atletlerin idman sonrası uykuya yatmasının tesirleri incelendi. Uykunun beyin işlevleri ve görme yeteneğini geliştirdiği, fizikî ve ruhsal güzelleşmeyi hızlandırdığı görüldü.
Öğle uykusu kardiyometabolik sıhhatle ilişkilendirecek birinci delilleri ortaya çıkardı!
Araştırmacılar ayrıyeten öğlen uykusu alışkanlıklarını kardiyometabolik sıhhatle ilişkilendirecek birinci ispatları ortaya çıkardı. İspanya üzere, kültürlerinde siesta (şekerleme) olan kimi ülkeler bu alışkanlığı bırakırken; Amerika’daki birtakım şirketler şekerlemeyi, üretkenliği arttıran bir yol olarak gösteriyorlar.
Öğle uykusu üzerine daha yanlışsız şeyler söylemek için neden şekerleme yaptığımızı gösteren biyolojik yolakların açığa çıkması değer taşır.
Richa Saxena ve öteki araştırmacılar uykunun farklı istikametleri üzerinde çalışmak için; genetik ve hayat üslubu ile ilgili bilgiler içeren data tabanlarını kullandılar. Grup, bilhassa uyku mühleti, uykusuzluk (insomnia), erken uyanma ve “gece kuşu” olmaya eğilim üzere durumlarla ilişkilenen genleri belirlediler.
Genetiğin şekerleme ile bağlantısını daha düzgün anlamak için Saxena’nın takımından Marta Garaulet “GWAS” (Genom-wide association study) ismini verdiği bir çalışma yaptı. GWAS’ın hedefi; makul bir hastalıkla ya da bu çalışmada olduğu üzere bir alışkanlıkla ilgili olan genetik varyasyonların belirlenmesiydi. GWAS ile çok fazla sayıda insanın tüm DNA dizilerini süratlice baktılar.
Araştırmacılar, öğlen uykusu yahut gündüz uykusu (şekerleme) olarak da bilinen durumun genetik olarak yararlarını ortaya çıkardı.
GWAS taraması sonucunda insan genomunda bulunan 123 bölgenin şekerleme ile alakalıdır. İştirakçilerin bir kısmına ivmeölçer ismi verilen aktivite monitörleri takıldı. Bu monitörler, şekerleme yapmayı uyarabilen gün içinde yapılan hareketsiz davranışlar hakkında data sağladı.
Bu objektif bilgiler iştirakçilerin verdikleri karşılıkların gerçek olduklarını ortaya koydu. Bu formda elde edilen sonucun gerçek olduğuna dair itimat artmış oldu.
Çalışmanın diğer özellikleri de sonuçları destekledi.
Mesela, araştırmacılar bir genetik test şirketi olan 23andME tarafından toplanan; 541.333 kişinin genomlarının tahlilini yaparken bağımsız olarak kendi bulgularının aynılarını buldular.
Ayrıca GWAS ile tanımlanan bölgelerde ya da bu bölgelere yakın yerlerde bulunan değerli sayıda genin zati uykuda rol aldığı bilinmekteydi. MGH grubu ve ortakları daha evvel, bu genlerden birisi olan KSR2’nin uyku düzenlenmesinde rol aldığını bulmuşlardı.
Veriler derinlemesine incelendiğinde, grup; şekerlemeye öncülük eden en az üç potansiyel düzenek ortaya çıkardı:
Uykuya eğilim: Kimi beşerler başkalarından daha fazla uykuya muhtaçlık duyarlar.
Bölünmüş uyku: Şekerleme yapmak, bir evvelki geceki kalitesiz uykuyu telafi etmeye yardımcı olabilir.
Sabah erken uyanma: Erken kalkan beşerler şekerleme yaparak eksik uykularını tamamlayabilirler.
Bu çalışma gösteriyor ki şekerleme olarak isimlendirdiğimiz gündüz uykusu biyolojik olarak denetim edilmektedir. Ve yalnızca çevresel yahut davranışsal bir seçim değildir.
Şekerleme yapmanın, geniş bel etrafı ve yüksek tansiyon üzere kardiyometabolik sıhhat problemleriyle kontaklı olabileceği ortaya çıktı. Ancak tam olarak bir şeyler söylemek için daha fazla araştırmaya gerek duyulmaktadır. Gelecekte yapılacak olan çalışmalar, insanlara şekerleme (siesta) için ferdî teklifler sunmaya yardımcı olur.
Özellikle Akdeniz ve Güney Amerika ülkelerinde görülen ve siesta da denilen öğlen uykusu, sıklıkla düzgün ve faydalı bulunsa da gece uykusunu etkilememesi ya da gece uykusu eksikliğinden ötürü olmaması gerekir. Zira öğlen uykusu da tıpkı gece uykusu üzere fizyolojik bir olaydır aslında. Öğlen uykusu, birçok vakit en az gece uykusu kadar insan bedenine fayda sağlar. Gece yeteri kadar uyumuş, gündüz de öğlen uykusu uyuyan bir kişinin bedeni tazelenir, performansı artar, düşünme ve sorun çözme yeteneği sürat kazanır.
Buna rağmen birtakım araştırmalarda gün içinde uzun şekerleme yapan yetişkinlerin diyabet, kalp hastalığı ve depresyon üzere durumlara sahip olma mümkünlüğünün daha yüksek olabileceğini ortaya çıkmıştır. Gün içinde ahenge dürtüsü, geceleri gereğince uyuyamamanın bir işareti olabilir ve bu da bu kronik rahatsızlıkların gelişme riskinin daha yüksek olmasıyla bağlantılıdır. Gündüz uykulu olma hali, düşük kaliteli bir gece uykusunun işareti olabilir ve bu da bir uyku bozukluğuna işaret edebilir.
Öğle uykusunda en değerli mevzulardan biri uyku müddetidir. Öğlen uykusu için önerilen müddet yetişkinlerde 15-20 dakikadır. Zira 20 dakikadan fazla uyunması durumunda gece uykusuna dalmak zorlaşabilmektedir. Ayrıyeten üstte da belirttiğimiz üzere bir ekip hastalıklara yakalanma riski de artabilmektedir.
Araştırma Nature Communications’da yayınlandı.
Kaynak:evrimağacı