Günümüzde çok sık tüketilen paketli besinlerin etiketlerinde içerdikleri katkı hususları birtakım kodlar ya da farklı isimlerle yer alıyor. ‘’Sağlığımız için boğazımızdan geçen, hücrelerimize giren bir besinin içeriğinden haberdar olmamız çok önemli’’ diyen Tuba Günebak, işte bu kod ve isimlerin manalarını açıkladı.
Modern çağın koşuşturmaları içinde ekseriyetle daha pratik ya da hijyenik olduğu düşünülen hazır besinler çok fazla tüketiliyor. Lakin ağır katkı hususu içerebilen bu besinler ekseriyetle etiketleri okunmadan satın alınıyor. Okuyanlar ise etikette kod ya da farklı isimlerle yer alan bu hususların ne manaya geldiğini bilmiyor.
Beslenme ve Diyet Uzmanı Tuba Günebak
Gıda katkı unsurlarının üzerinde uzun bilimsel çalışmalar yapıldıktan sonra insan tüketimine sunulduğunu belirten Beslenme ve Diyet Uzmanı Tuba Günebak, ‘’Bunlar her ne kadar olumlu gayelerle kullanılıyor olsa da, çok fazla paketli besin tüketmemekte fayda var. Tüketileceği vakit da etiketlerini kesinlikle okumalı, fazla katkılı olanları tercih etmemeli yani ne tüketeceğimizin şuurunda olmalıyız” dedi ve etiketlerdeki birtakım şifreleri ve sıhhate tesirlerini şöyle anlattı…
E kodu nedir?
Gıda yani besin katkılarının besin etiketlerinde bildirimi için iki format kullanılır. Birincisi “katkının fonksiyonu ve adı” oburu ise “katkının fonksiyonu ve E kodu” dur. İkinci uygulama daha yaygındır. E kodunun yanında üç rakamlı bir sayı ile kodlanır. Bu nedenle tüketicinin besin etiketini okuması ve E kodunu bilmesi çok kıymetlidir. E kodu, toksikolojik araştırmaları tamamlanan ve ziyanlı olmadığına bilimsel olarak karar verilen, hangi dozda kullanılması gerektiği belirlenen besin katkı hususlarına verilen milletlerarası bir simgedir. Bu katkı unsurları doğal olabileceği üzere sentetik de olabilir. E kodu ile tanımlanan katkı hususlarından E 100 ile 180 ortasındakiler renklendiricileri, E200 ile E 285 ortasındakiler ve E330 koruyucuları, E 300 ile 321 ortasındakiler antioksidanları, E322 ile E500 ortasındakiler emülsifiyer (yağ çözücü) ve stabilizatörleri (kıvam koruyucu), E 500 ile E 578 ortasındakiler asit-baz sağlayıcıları, E620 ile E637 ortasındakiler tatlandırıcıları ve koku vericileri, E900 ile E927 ortasındakiler geniş emelli kullanıma sahip olanları tanımlar.
Fruktoz-Glikoz Şurubu-NBŞ-Agave Şurubu-Aspartam-Suklaroz (Mısır şurubu ve yapay tatlandırıcılar)
Besinlere tat vermesi maksadıyla eklenen yapay tatlandırıcılar (asesülfam K ve aspartam) beyin tümörü, lenf ve kan kanseri riskini artırabilir. Sakkarin mesane kanseri riskini artırabilir. Sukralozun (Stevia’nın) karaciğer ve böbrekte büyümeye neden olabileceği bildirilmiştir. Fruktoz yani yüksek fruktozlu mısır şurubu ve glikoz şurubu makus kolesterol düzeyini artırarak kalp ve damar hastalığı ile karaciğer yağlanması riskini ve şeker hastalığına olan yatkınlığı artırabilir. Agave şurubunun da mısır şurubundan farkı yoktur.
Hidrojenize Yağ-Hidrojenize Edilmiş Bitkisel Yağ (Trans yağlar)
Damar sıhhatini olumsuz tesirler, inme (felç) riskini artırabilir. Trans yağlar sürülebilir kahvaltılık margarinlerde, hazır hayvansal besinlerde, gofret, cips, salata sosları, hamur işi, kraker, hazır köfte, tatlılar, katı yağlar ve birçok fırınlanmış yiyecekte bulunur. Besin etiketinde “Hidrojenize Yağ” ya da ‘Hidrojenize Edilmiş Bitkisel Yağ” yazısını gördüğünüzde bu o besinin trans yağ içerdiği manasına gelir.
Ne üzere ziyanları var?
Bilimsel araştırmalara nazaran çabucak hemen birden fazla hazır besinde kullanılan renklendiricilerden koruyuculara kadar ekseriyetle sentetik olan ve birtakım ülkelerde kullanımı yasaklanan katkı unsurlarının; astım, migren, alerji, çocuklarda hiperaktivite, kanda oksijenin azalması, ani teneffüs durması, böbrek yetmezliği, kanser, öğrenme kabiliyetinde düşüş, epilepsi (sara) ve uzun vadede Alzheimer riskinde artışa yol açtığı tespit edilmiştir. Tüm bunlara ek olarak göğüs kanseri hikayesi olan bayanların soya lesitini (E 322) üzere soya içerikli katkı hususlarını ve soyalı besinleri tüketmemeleri gerekir.