George Washington Üniversitesi’nin yerleşkesinde yer alan, kâr maksadı gütmeyen araştırma kurumu Ulusal Güvenlik Arşivi’nin (National Security Archive) elde ettiği dokümanlarda, ABD’nin “Moskova sinyali” ismini verdiği radyasyon dalgalarıyla ilgili kaygıları ve buna dair bilgileri örtbas etme çalışmaları gün yüzüne çıktı.
Belgelere nazaran bununla ilgili birinci yazışma 1967’de yapıldı.
Kayıtlarda, periyodun ABD Dışişleri Bakanı Dean Rusk’ın, Sovyetler Birliği’ndeki mevkidaşı Andrey Gromiko’ya Moskova’daki büyükelçilik binasını maksat alan bir elektromanyetik sinyalden bahsettiği görüldü.
Rusk, binada radyasyon tespit edildiğini savunurken, Gromiko bahisle ilgileneceğini söylemesine karşın rastgele bir değişiklik yaşanmıyor.
Aralık 1975’te periyodun ABD Lideri Gerald Ford ve Sovyet önder Leonid Brejnev ortasındaki bir yazışma, durumun daha da kötüleştiğine işaret ediyor.
Ford, Sovyet başkana mektubunda şu sözlere yer veriyor:
“Tıp yetkililerimizin görüşüne nazaran bu dalgalar, büyükelçilik binasında yaşayan ve çalışan Amerikan ailelerin sıhhatini etkileyecek seviyede radyasyona yol açtı”
“BİR DİPLOMAT HAYATINI KAYBETTİ”
ABD Lideri, daha sonra ismini paylaşmadan bir diplomatın hayatını kaybettiğini de söylüyor.
Birleşik Krallık’ın önde gelen gazetelerinden Guardian’ın dokümanlara dair haberinde, Ford’un yüksek ihtimalle ABD’nin Rusya Büyükelçisi Walter J. Stoessel Jr.’dan bahsettiği belirtildi.
Stoessel, bu periyotta lösemiye yakalanmış ve 10 yıl sonra hastalıktan hayatını kaybetmişti.
ELÇİLİK ÇALIŞANLARIYLA PAYLAŞILMADI, BÜYÜKELÇİNİN MEVTİ GİZLENDİ
Brejnev ise Ford’a karşılığında binayı etkileyen elektromanyetik alanın etraftaki endüstrilerden kaynaklandığını savunuyor.
Guardian’ın aktardığına nazaran ABD idaresi, tüm telaşlarına karşın durumu elçilik çalışanlarıyla paylaşmadı ve Stoessel’in mevtini bilinmeyen tuttu.
9 YIL SONRA ÖĞRENİLDİ
Ford’dan sonra ABD’nin 37. Lideri olan Richard Nixon da tıpkı örtbas siyasetini izledi.
Elçilik çalışanları yaşananları lakin 1976’da öğrendi. ABD Dışişleri Bakanlığı’nın o devir gönderdiği bir telgrafta, elçilik çalışanlarının ailelerinin ya da gebelerin test yaptırmak için binadan bir an önce tahliye edilmesi istendi.
DUVARLARIN İÇİNDEN ONLACA MİKROFON ÇIKTI
ABD’li yetkililer, büyükelçilik binasını maksat aldığını öne sürdükleri bu radyasyonun iki maksadı olabileceğini düşünüyordu. Buna nazaran Sovyetler, elçilikteki elektronik istihbarat aygıtlarını bozmayı yahut binaya yerleştirdikleri dinleme aygıtlarını etkin hale getirmeyi hedefliyordu.
1964’te yenileme hedefiyle elçilik binası yıkıldığında, duvarların içine yerleştirilmiş onlarca mikrofon ortaya çıkmıştı.
Ortaya çıkan evraklar, ABD’nin “Havana sendromu” tezlerine tarihi bir bağlam da kazandırıyor.
Sendrom, birinci olarak 2016’da Küba’daki ABD’li ve Kanadalı diplomatların ağır baş ağrısı, mide bulantısı ve çınlama üzere şikayetleriyle gündeme gelmişti. Bu tarihten sonra Avustralya, Çin, Kolombiya, Almanya ve Rusya’da misyon yapan istihbarat yetkilileri ve diplomatlar da benzeri semptomlar yaşadıklarını bildirmişti.
Bazı yetkililer ABD’li diplomat ve istihbarat vazifelilerinin Rusya ve Çin üzere ülkelerin “enerji saldırısına” uğradığını, bu yüzden kelam konusu semptomları yaşadığını sav etmişti. Ama şimdiye kadar bu tezleri destekleyebilecek hiçbir ispat bulunamadı.
CIA Yöneticisi William J. Burns ise ocaktaki açıklamasında semptomların yabancı devletlerin akınlarından değil, teşhis konmamış rahatsızlıklardan ve gerilimden kaynaklanabileceğini