Toplantıda atık su arıtma tesislerinin yetersizliğinden kaynaklanan kirliliğin Marmara Denizi’ni olumsuz etkilediği belirtildi. Denize kıyısı olan belediyelerin bir evvelki aksiyon planında belirtilen ileri biyolojik arıtma tesisi kurma zorunluluğunu yerine getirmediği vurgulanarak mevcut atık su arıtma tesislerini ileri biyolojik atık su arıtma tesislerine dönüştürmelerinin aciliyetine dikkat çekildi. Bakan Yardımcısı Varank, “Belediyeler ileri biyolojik atık su arıtma tesislerini yapmadığı için Marmara Denizi’nin kirlilik yükü azaltılamadı. Gelinen süreçte, ileri arıtmaya dönüşüm oranının bugüne kadar sonlu (%0.7) bir artış gösterdiği gözlendi” dedi.
Marmara Denizi’nde ortaya çıkan müsilaj sonrası, 8 Haziran 2021 tarihinden itibaren 7/24 aslıyla, müsilajın temizlenmesine yönelik çalışmalar başlatıldı ve 7 Temmuz 2021 prestijiyle müsilaj temizlendi. Bakanlık uyumunda ilgili kurum ve kuruluşlar ile üniversitelerin iştirakiyle hazırlanan 22 maddelik “Marmara Denizi Aksiyon Planı” kapsamında yapılacak her türlü çalışmanın bilimsel olarak kıymetlendirilmesi emeliyle Bilim ve Teknik Kurulu oluşturuldu.
HAFTA BAŞINDA LOKAL İDARELERLE DE TOPLANTI YAPILDI
Bu yıl 27 Haziran’da İstanbul’da toplanan Marmara Denizi Hareket Planı Uyum Kurulu’nda, atık su arıtma tesislerini ileri biyolojik atık su arıtma tesislerine dönüştürmesi gereken belediyelerle toplantılar yapılması kararı alınmıştı. Alınan karar gereği belediyelerce yürütülen çalışmaların değerlendirildiği çalışma toplantıları yapıldı. Birinci olarak İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile 14 Ağustos’ta bir toplantı gerçekleştirildi. Müsilaj Bilim ve Teknik Kurulu toplantısı öncesi Marmara Denizi Havzası’nda bulunan öteki vilayetlerdeki lokal idarelerle de 23 Aralık Pazartesi günü Bakanlık binasında toplantı gerçekleştirildi.
MÜSİLAJ İHBARLARI DEĞERLENDİRİLDİ
Son günlerde, Marmara Denizi’nde müsilaj emarelerinin ortaya çıkması üzerine Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın ilgili üniteleri ile Müsilaj Bilim ve Teknik Kurulu bir defa daha bir araya geldi. Bilim kurulu üyesi akademisyenler Bakan Yardımcısı Fatma Varank başkanlığında toplandı.
“MÜSİLAJ 3 TEMEL NEDENE DAYANIYOR”
Toplantının açılış konuşmasını gerçekleştiren Bakan Yardımcısı Varank, müsilaj oluşumunun üç temel nedene dayandığını belirtti: Denizdeki sıcaklığın yükselişi, denizin durağanlığı ve artan kirlilik, bilhassa azot ve fosfor artışı ile müsilaj oluşuyor. Birinci iki unsur bütünüyle iklim değişikliğine bağlı ve bununla direkt çaba etme bahtımız bulunmuyor. Fakat ahenk sağlayabiliriz. Üçüncü unsurda ise bilhassa kentsel, endüstriyel ve ziraî kaynaklı kirlilik baskısı sonucunda müsilaj oluşuyor.
“AZOT-FOSFOR KİRLİLİK YÜKÜNDE ÇOK SONLU AZALMA SAĞLANDI”
Bakanlık olarak yılda 2 kez Marmara Denizi Aksiyon Planı içerisinde yer alan faaliyetlerin gerçekleşme durumlarını takip ettiklerini söyleyen Varank, son günlerde Marmara Denizi’nin genelinde, deniz yüzeyinden 5 ila 25 metre ortasında değişen derinliklerde müsilaj oluşumuna dair, bilim insanları ve balıkçılar tarafından Bakanlığa ihbarlar geldiğine dikkat çekti.
BELEDİYELER İLERİ BİYOLOJİK ATIK SU ARITMA TESİSLERİNİ YAPMADI
Bakan Yardımcısı Varank, “Belediyeler ileri biyolojik atık su arıtma tesislerini yapmadığı için Marmara Denizi’nin kirlilik yükü azaltılamadı. Gelinen süreçte, ileri arıtmaya dönüşüm oranının bugüne kadar sonlu (%0.7) bir artış gösterdiği gözlendi. Marmara Denizi’ne deşarj edilen azot-fosfor kirlilik yükünde çok hudutlu azalma sağlanabilmiş, ayrıyeten yayılı kaynak kirliliğini önlemeye yönelik olarak yapılması gereken yapay sulak alanlar da fiziki imkansızlıklar nedeniyle yapılamamıştır. 2021 yılında yaşanmış olan müsilaj afetinin tekrar yaşanmaması ismine gelinen nokta göz önünde bulundurularak acil alınması gereken önlemleri ele aldık” dedi.
3 KIYMETLİ AKSİYON TAMAMLANMADI
Toplantıda ilgili belediyelerin atık su arıtma tesislerinin son durumlarına ait bilgiler Bilim Kurulu’na aktarıldı. Etraf İdaresi Genel Müdürü Fatih Turan, 22 unsurdan oluşan Marmara Denizi Hareket Planının 19 unsurunun tamamlandığını, 3 hareketin ise tamamlanamadığını belirtti, tamamlanamayan 5. hususta atık su arıtma tesislerinin ileri biyolojik atık su artıma tesisine dönüştürülme oranın çok düşük olduğuna dikkat çekti. Toplantıda, Marmara Denizi’nin mevcut durumu ve tahlil teklifleri bilim insanları tarafından ayrıntılı bir formda ele alındı. MARMOD ve DEN-İZ projelerinin tahlil bulguları paylaşıldı. Prof. Dr. Barış Salihoğlu ve Prof. Dr. Burcu Özsoy, denizdeki çevresel kalite kriterlerinin yıllara nazaran değişimin anlatıldığı sunum yaptı. Ayrıyeten; Doç. Dr. Ahsen Yüksek, Prof. Dr. Gülşen Altuğ, Doç. Dr. Ayşegül Akpınar da Bilim ve Teknik Kurulu’nda sunum gerçekleştirdi.
GÖRÜŞ VE TEKLİFLER SUNULDU
Yapılan sunumlardan sonra bilim ve teknik kurulu üyelerine tek tek kelam verilerek görüş ve teklifleri alındı.
* Bilim ve teknik kurulu üyeleri müsilajla çaba için öncelikle arıtma tesislerinin ileri biyolojik olarak yapılması ve mevcut arıtmalarında uygun işletilmesi gerektiği,
* Başta Susurluk Havzası olmak üzere derelerde uygun yerlerde fitoremidasyon çalışmasının uygulanabileceği,
* Ekosistem temelli balık avcılığının yapılmasının değeri ve gereği vurgulandı.
* Biyolojik gayretin ehemmiyetine dikkat çekilerek yerli bakteri ile çalışmaların yapılabileceği önerildi.
13 ÜNİVERSİTEDEN AKADEMİSYEN BULUNUYOR
Toplantıya Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Lideri, Marmara Araştırma Merkezi Başkanı, Bursa Teknik Üniversitesi, Bursa Uludağ Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Gebze Teknik Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Piri Reis Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Kocaeli üniversitelerinden oluşan bilim kurulu üyeleri, hususa ait çalışması olan akademisyenler ve Marmara Belediyeler Birliği katıldı.