En fazla çocuk çalışanın bulunduğu bölgeler ortasında Sahra Altı Afrika, Çin, Hindistan ve Amerika öne çıkarken, bunların 89,3 milyonu 5-11 yaş ortasındaki küçük çocuklardan, 35,6 milyonu ise 12-14 yaş grubundakilerden oluşuyor.
AA muhabiri, 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü münasebetiyle Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) Lideri Prof. Dr. Muharrem Kılıç’la dünyada eğitim haklarından yoksun kalan çocukları konuştu.
Kılıç, Milletlerarası Çalışma Örgütünün (ILO) tarifine nazaran çocuk işçiliğinin, çocukları çocukluklarını yaşamaktan alıkoyan, potansiyellerini ve saygınlıklarını eksilten, zihinsel ve fizikî gelişimlerini olumsuz istikamette etkileyen işler olduğunu söyledi.
ILO ile ortaklaşa yayımladıkları rapora da değinen Kılıç, “Rapora nazaran, ne yazık ki çocuk çalışanların sayısı bilhassa 2020-2024 baz alındığında 8,4 milyon artarak dünya çapında 160 milyonun üzerine çıktı. Çocuk personel olarak çalışan 5-11 yaş ortası çocukların yaklaşık yüzde 28’i, 12-14 yaş ortasındaki çocukların yüzde 35’i ne yazık ki eğitim süreçlerinin dışında kalmakta, okula gidememektedir.” dedi.
Kılıç, çocuk işçiliğinin toplumsal ve ahlaki taraftan de tehlikeli ve ziyanlı olduğunu vurgulayarak, zorla çalıştırılmanın çocukların potansiyelleri ve özgüvenlerini yok ettiğine dikkati çekti.
Çocukların eğitim öğretim hayatlarının ağır çalışma koşulları nedeniyle sekteye uğradığını aktaran Kılıç, “Çocuk personelliği, çocukları okula devam etmekten alıkoyuyor hatta çocukları okuldan daha erken ayrılmaya mecbur bırakıyor. Çocukların okullarıyla birlikte yürütmek zorunda kaldıkları ağır ve uzun işler, çocuk personelliği kapsamda bedellendirilmektedir. En makus biçiminde çocuk personelliği ise çocukları köleleştiren, ailelerinden ayıran, önemli hastalıklara maruz bırakan ve erken yaşlarda büyük kentlerde yalnız başına kalmalarına neden olan işlerdir.” diye konuştu.
Kılıç, çocuk işçiliğinin sanayi ihtilali ve kapitalizmin getirdiği tüketim alışkanlıklarıyla arttığını, çocukların çalışma şartları ve teminatlarının ise yetişkinlere kıyasla çok daha makus olduğunu tabir etti.
Çocuk işçiliğinin sadece bu çocukları çalıştıran ülkelere mal edilemeyeceğini lisana getiren Kılıç, tüketim çılgınlığı içinde, bu eserlerin nerede üretildiğini bilip sessiz kalan tüketicilerin de çocuk işçiliğinde hissesi olduğunu vurguladı.
Kılıç, büyük şirketlerin üretim maliyetlerini düşürmek için çocuk işçiliğine göz yumduklarına dikkati çekerek, “Küresel şirketlerin, maliyetleri düşürmek maksadıyla çocuk işçiliğinin yaygın olduğu bölgelere yatırım yapması, ne yazık ki bu oranların artmasına neden oluyor. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütünün (OECD) çocuk işçiliğiyle ilgili belirlediği standartlar ise maliyet korkusuyla göz arkası ediliyor.” sözünü kullandı.
– “ÇOCUK İŞÇİLİĞİNİN EN AĞIR OLDUĞU BÖLGELER, ÇOKLUKLA HUKUK DEVLETİNİN AKTİF OLMADIĞI ÜLKELER”
Dünya genelinde çalışan çocuk sayısının Kovid-19 salgınından evvel uzun bir mühlet durağan kaldığını lakin son yıllarda artış gösterdiğini kaydeden Kılıç, “Kovid-19 pandemisi, üretim ve tedarik süreçlerini önemli manada sekteye uğrattı. Bu durum, işleri üstlenen firmaların personel sirkülasyonunu da neredeyse imkansız hale getirdi. Pandeminin ağır tesirlerini süratlice telafi etmek isteyen kimi ülkeler ve firmalar ise çocukların ucuz iş gücü olarak çalıştırılmasına göz yumdu.” diye konuştu.
Kılıç, çocuk işçiliğinin Asya ve Afrika’da öteki kıtalara nazaran daha önemli bir sorun olduğunu vurgulayarak, üretim çılgınlığının çocukların onurunu müdafaa eforlarına yönelik tehdit ve riskleri daha da artırdığını söyledi.
Çocukların en çok, türel altyapının zayıf olduğu ve “gri bölge” olarak isimlendirilen ülkelerde çalıştırıldığını belirten Kılıç, şu değerlendirmede bulundu:
“Çocuk işçiliğinin en ağır olduğu bölgeler, ekseriyetle hukuk devletinin faal olmadığı ülkelerdir. Bu ülkelerde insan hakları ve çocuk hakları gereğince gelişmemiştir. Merdiven altı atölyeler yahut denetimsiz, emekçi haklarından mahrum alanlarda çocuklar çalıştırılıyor. Neoliberal siyasetler çerçevesinde oluşturulan özgür üretim bölgeleri de bu sorunu körüklüyor. Çin, Hindistan ve ABD başta olmak üzere dünya genelinde 150’den fazla ülkede 5 bin 400’ün üzerinde özel ekonomik bölge bulunuyor ve bu bölgelerin büyük bir kısmı, çocuk işçiliğinin ağır olduğu alanlar ortasında yer alıyor.”
– “TÜRKİYE, MEMLEKETLER ARASI KURUM VE KURUŞLARLA FAAL BİR ŞEKİLDE İŞ BİRLİĞİ YAPIYOR”
Kılıç, çocuk haklarının milletlerarası kurum ve kuruluşlar tarafından korunmaya çalışıldığını ve çocuk işçiliğiyle ilgili standartların belirlendiğini lisana getirerek, “Devletler ve milletlerarası kurumlar bu zarurî ve zorla çalıştırmanın ortadan kaldırılması için büyük uğraş harcıyor. Bu çocukların çalışmalarının ortadan kaldırılmasını sağlamaya çalışıyor.” biçiminde konuştu.
Türkiye’nin çocuk işçiliğiyle gayret programına katılan birinci ülkelerden biri olduğu bilgisini paylaşan Kılıç, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Türkiye’de çocuk işçiliğinin sona erdirilmesi için kapsamlı çalışmaların iş birliği çerçevesinde yürütüldüğünü görüyoruz. Türkiye, ILO, Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu üzere memleketler arası kuruluşlarla faal bir şekilde iş birliği yapıyor. Çocuk işçiliğiyle tesirli gayret için gri bölgelerin büsbütün ortadan kaldırılması gerekiyor. TİHEK ve başka hak arama kurumlarının, çocuk işçiliğinin önlenmesinde kıymetli bir misyon üstlenebileceğini vurgulamak isterim. Çocuk işçiliğiyle gayret rehberimizin yanı sıra çocuk haklarının korunmasına yönelik önemli çalışmalar yürütüyoruz. Farkındalık artırıcı faaliyetler ve kamuoyuyla paylaştığımız çocuğa hassas eğitim süreçleri ile hak eğitimi programlarını da etkin bir halde sürdürüyoruz. Bu noktada, ulusal insan hakları kurumlarının da kritik bir rol oynayabileceğini belirtmek isterim.”