Dijital pazar yerleri üzerinden ikinci el eser satmak isteyen kullanıcılar, dolandırıcıların amacı haline gelebiliyor.
Kullanıcılar, satış sürecinde inançlı ödeme prosedürlerini tercih etse de platformların sunduğu müdafaa sistemlerinin yetersizliği satılan eserin iade edilmesi durumunda mağduriyetlere yol açabiliyor. Dijital platformlar, satıcının eserini iade alabilmesini, alamazsa satıcıya ödemenin yapılmasını garanti altına alabiliyor lakin eserde bu süreçte oluşan hasar ve değişiklikleri denetleyen bir sistem bulunmuyor.
Tüketiciyi Müdafaa Derneği (TÜKODER) Genel Başkanı Aziz Koçal, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, son devirde çevrim içi ikinci el eser alım-satım platformlarında bu çeşit şikayetlerde artış yaşandığına dikkati çekti.
Koçal, “Bu platformlarda, birçok vatandaş dolandırıcılık ve mal kaybı üzere meselelerle karşı karşıya kalıyor. Bilhassa cep telefonu üzere elektronik eserlerde birtakım alıcılar, sağlam modülleri çıkarıp eseri eksik biçimde iade ederek satıcıyı mağdur ediyor.” dedi.
Söz konusu platformlarda satıcıların alıcılara ilişkin kimlik bilgilerine erişmede sorun yaşadıklarını vurgulayan Koçal, “Alıcıların sadece kargo adresi görünürken, bu adreslerin de sıklıkla bir bakkal yahut iş yeri üzere yerlere ilişkin olması, alıcılara ulaşılmasını neredeyse imkansız hale getiriyor.” diye konuştu.
Koçal, eserlerin iadesi için tanınan iki günlük müddetin dolandırıcılık ihtimalini artırdığını kaydederek, “Özellikle cep telefonu ve öteki elektronik aygıtlarda, kimi makus niyetli alıcıların eseri aldıktan sonra içindeki sağlam modülleri çıkarıp, IMEI numaralarını kopyaladığı ve eseri iade ederek satıcıyı mağdur ettiği belirtiliyor. Bu süreçte, platform parayı kendi bünyesinde tutarak iade gerçekleştiğinde alıcıya geri ödeme yapıyor. Böylelikle satıcı, hem eserini eksik yahut değiştirilmiş halde geri alıyor hem de ödeme alamıyor.” değerlendirmesini yaptı.
“UZUN MAHKEME SÜREÇLERİ MAĞDURİYETLERİ ARTIRIYOR”
Bu platformlarda yaşanan uyuşmazlıkların Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında değerlendirilemediğine ve davaların hukuk mahkemelerine taşınmak zorunda kaldığına işaret eden Koçal, uzayan mahkeme süreçlerinin ise mağduriyetleri katladığını aktardı.
Koçal, çevrim içi ikinci el alım-satım platformlarındaki yasal boşlukların mağduriyetleri önlemek hedefiyle ivedilikle giderilmesi gerektiğini vurgulayarak, “Bu siteler üzerinden alışveriş yapan yahut eserlerini satışa koyan herkesin kimlik bilgileriyle kayıt olması mecburî hale getirilmeli. Satıcı ve alıcı, sorun yaşandığında site aracılığıyla birbirine ulaşabilmeli. Kolay yarar sağlama arayışında olan berbat niyetli bireylere karşı caydırıcı düzenlemeler hemen yapılmalı.” tabirlerini kullandı.
Koçal, çevrim içi alışveriş yapmak isteyen tüketicilere ise süreçlerini mümkünse yüz yüze yapmalarını tavsiye ederek, aksi takdirde dolandırıcılık riskinin kaçınılmaz olduğunu söyledi.
“SATICILAR, HAKLARINI ARAMAK İÇİN TÜKETİCİ HAKEM HEYETİ VE ARABULUCUYA BAŞVURABİLİR”
Tüketici Hakları Derneği (THD) Başkanı Ergün Kılıç da uzaklıklı satış kontratlarında aracı hizmet sağlayıcıların, alıcı ve satıcı ile birlikte “müteselsilen” sorumlu olduğunu kaydederek, “ön bilgilendirme yapma”, “bilgilendirmenin teyidi ve ispatını sağlama” konusunda da bu sağlayıcıların yükümlülükleri bulunduğunu lisana getirdi.
Kılıç, “Bu platformlar, satıcı ve alıcının haklarını açık ve anlaşılır biçimde belirtmek, iade şartlarını açıklamak ve bilgilendirmenin teyit edildiğini ispatlamakla yükümlüdür. Satılan malın ziyanından alıcı kadar aracı hizmet sağlayıcı da sorumludur.” dedi.
Dijital platformlarda satış yapan şahısların, eser özelliklerini belirlemek hedefiyle yetkili servis ya da uzmandan “tespit belgesi” alabileceğini belirten Kılıç, “Bu evrak, hasar, eksik kesim, kesim değişimi yahut esere ziyan verilerek iade edilmesi üzere durumlarda ekonomik çıkarların tazmin edilmesinde değer taşır.” tabirini kullandı.
Kılıç, tüketicilerin haklarını korumak hedefiyle Tüketici Hakem Heyeti ve arabulucuya başvurabileceklerin altını çizerek, şunları kaydetti:
“Tüketici Hakem Heyetine müracaatta nakdî ölçü sonları bulunmaktadır. 103,99 liraya kadar olan ziyanlar için ikamet ettiği vilayet yahut ilçede faaliyet gösteren Tüketici Hakem Heyetine başvurarak ekonomik ziyan tazmini talep edebilir. 103,99 lira üzerindeki ziyanlar için ise Tüketici Arabulucuya müracaat seçeneği bulunmaktadır. Müracaatlar, vilayet ve ilçelerde bulunan Tüketici Hakem Heyetine gidilerek yapılabileceği üzere e-devlet üzerinden Tüketici Bilgi Sistemi aracılığıyla da yapılabilir.”